Darowizna w rodzinie to powszechny sposób przekazywania majątku między bliskimi, np. rodzicami a dziećmi, małżonkami czy dziadkami i wnukami. Choć dla wielu osób jest to naturalny gest wsparcia, to z perspektywy prawa podatkowego może wiązać się z obowiązkiem rozliczenia podatku od darowizny.
W polskim systemie podatkowym obowiązują bowiem konkretne limity, terminy oraz formalności, które należy spełnić, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. Warto wiedzieć, kiedy trzeba zapłacić podatek od darowizny, a kiedy przysługuje zwolnienie z podatku.
Kiedy darowizna w rodzinie podlega opodatkowaniu?
Darowizna w rodzinie jest czynnością cywilnoprawną uregulowaną w Kodeksie cywilnym, natomiast kwestie podatkowe określa ustawa o podatku od spadków i darowizn. Podatek od darowizny powstaje w chwili otrzymania przez obdarowanego przysporzenia majątkowego, np. pieniędzy, nieruchomości, samochodu lub innych składników majątku. Co istotne, nie każda darowizna musi być opodatkowana – decydują o tym tzw. grupy podatkowe oraz wysokość przekazanej kwoty.
Osoby najbliższe, takie jak małżonek, dzieci, rodzice, wnuki, dziadkowie czy rodzeństwo, należą do tzw. grupy zerowej. To właśnie im ustawodawca przewidział najkorzystniejsze zasady rozliczeń. W praktyce oznacza to, że darowizna dla dziecka lub małżonka może być całkowicie zwolniona z podatku, o ile zostanie odpowiednio zgłoszona i spełnione zostaną warunki formalne.
Zgodnie z przepisami, obowiązek podatkowy powstaje, gdy przekroczony zostanie określony limit darowizny bez podatku. Wysokość tej kwoty zależy od grupy podatkowej, do której zalicza się obdarowany. Dlatego zanim zdecydujemy się na przekazanie większej sumy, warto sprawdzić, jaka jest kwota wolna od podatku i czy darowizna wymaga zgłoszenia w urzędzie skarbowym.
Jakie są limity kwot darowizn zwolnionych z podatku?
Wysokość limitów zależy od stopnia pokrewieństwa i przypisania do jednej z trzech grup podatkowych. Najkorzystniejsze zasady dotyczą członków najbliższej rodziny, gdzie kwota wolna od podatku jest najwyższa, a dodatkowo możliwe jest całkowite zwolnienie z podatku po spełnieniu określonych warunków. Obrazowo przedstawia to poniższa tabela.
| Grupa podatkowa | Limit kwoty wolnej od podatku (2025) | Uwagi |
| I grupa podatkowa | 36 120 zł | dotyczy najbliższej rodziny: małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo itp. |
| II grupa podatkowa | 27 090 zł | dotyczy dalszych krewnych np. wuj, ciotka, bratankowie, małżonkowie rodzeństwa itp. |
| III grupa podatkowa | 5 733 zł | dotyczy osób niespokrewnionych, znajomych i pozostałych poza I i II grupą |
Obowiązuje zasada sumowania wartości darowizn od tej samej osoby w okresie 5 lat (liczonych wstecz od ostatniego przysporzenia). Oznacza to, że urząd skarbowy nie patrzy na rok kalendarzowy, tylko na pięcioletni okres.
Przykładowo, w przypadku grupy zerowej – obejmującej małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierbów, rodzeństwo, ojczyma i macochę – darowizna w rodzinie nie wymaga zapłaty podatku, jeśli zostanie zgłoszona w urzędzie skarbowym w ciągu 6 miesięcy od dnia jej otrzymania. Do zgłoszenia służy specjalny formularz SD-Z2, który można złożyć osobiście lub elektronicznie.
Zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego to podstawowy warunek zwolnienia. Warto także pamiętać, że przelew bankowy jako dowód przekazania środków jest niezbędny, aby potwierdzić fakt otrzymania darowizny. Gotówka przekazana bez pośrednictwa rachunku bankowego może budzić wątpliwości urzędników i skutkować koniecznością zapłaty podatku.
W przypadku dalszych krewnych – np. ciotek, wujków czy kuzynów – obowiązują niższe limity. Po ich przekroczeniu należy ustalić, jak obliczyć podatek od darowizny i w jakim terminie go zapłacić. Warto wówczas skorzystać z pomocy specjalisty, np. doradca podatkowy Warszawa Praga, który wyjaśni wszystkie szczegóły rozliczenia.
Jak zgłosić darowiznę w urzędzie skarbowym?
Zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego odbywa się na formularzu SD-Z2. Dokument ten należy złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny, o ile chcemy skorzystać ze zwolnienia z podatku. Niezłożenie formularza w terminie oznacza utratę prawa do zwolnienia i konieczność zapłaty podatku.
Procedura jest stosunkowo prosta – formularz można wypełnić w formie papierowej i złożyć w urzędzie właściwym dla miejsca zamieszkania obdarowanego lub przesłać elektronicznie przez platformę ePUAP. Do zgłoszenia warto dołączyć potwierdzenie przelewu bankowego jako dowód przekazania środków.
W przypadku wątpliwości co do sposobu rozliczenia potrzebna może być interpretacja podatkowa, która pomoże ustalić, czy w danej sytuacji obowiązuje zwolnienie z podatku, czy konieczne jest jego uiszczenie. Interpretacja indywidualna wydana przez Krajową Informację Skarbową zapewnia bezpieczeństwo podatnikowi w razie kontroli.
Jeśli sprawa jest bardziej skomplikowana, np. darowizna dotyczy kilku składników, w tym nieruchomości lub przedsiębiorstwa, wsparcie profesjonalisty – np. doradca podatkowy Warszawa – może okazać się nieocenione. Doradca nie tylko prawidłowo przygotuje dokumentację, ale również zadba o zgodność działań z obowiązującymi przepisami prawa.
Co grozi za brak zgłoszenia darowizny?
Nieprawidłowe rozliczenie darowizny może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi. Jeśli obdarowany nie złoży formularza SD-Z2 w terminie, traci prawo do zwolnienia z podatku, a urząd skarbowy może nałożyć obowiązek zapłaty podatku wraz z odsetkami. W niektórych przypadkach możliwe jest również zastosowanie sankcji przewidzianych w Kodeksie karnym skarbowym.
Obowiązki podatnika nie kończą się na samym zgłoszeniu – w razie kontroli konieczne jest przedstawienie dowodów potwierdzających darowiznę, takich jak przelew bankowy, umowa darowizny czy potwierdzenie przyjęcia przez obdarowanego. Dlatego warto zachować wszystkie dokumenty i działać zgodnie z przepisami.
W przypadku większych kwot lub niejasności interpretacyjnych zaleca się konsultację z ekspertem, który pomoże uniknąć błędów i zaplanować przekazanie majątku w sposób bezpieczny podatkowo.
A darowizna w rodzinie to nie tylko gest wsparcia, ale także czynność mająca swoje konsekwencje podatkowe. Aby uniknąć problemów, warto wiedzieć, kiedy trzeba zapłacić podatek od darowizny i jakie obowiązują limity darowizny bez podatku. Zgłoszenie SD-Z2 w odpowiednim terminie pozwala skorzystać ze zwolnienia z podatku i uniknąć sankcji. W razie wątpliwości warto skonsultować się z fachowcem – doświadczony doradca podatkowy Warszawa Praga doradzi, jak prawidłowo przeprowadzić proces darowizny i zadbać o bezpieczeństwo podatkowe.
