Unia Europejska w ramach Zielonego Ładu przyjęła cel osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, co jeśli zostanie utrzymane, będzie wymagać głębokiej transformacji gospodarki. Neutralność klimatyczna oznacza stan, w którym emisje gazów cieplarnianych są równoważone przez ich pochłanianie. Zielony ład podatki – to tematu nie jest obojętny żadnemu przedsiębiorcy, chociażby z uwagi na kwestie podatkowe. Jakie są obowiązki środowiskowe firm?
Jakie podatki środowiskowe obejmą firmy produkcyjne?
Firmy produkcyjne są jednymi z głównych podmiotów objętych podatkami i których często obciążają znaczące opłaty środowiskowe w przemyśle, ponieważ ich działalność często wiąże się z emisją gazów cieplarnianych, zużyciem energii, wody, surowców i wytwarzaniem odpadów. Mając ma myśli tzw. „podatki ekologiczne” możemy wymienić:
- Opłatę za korzystanie ze środowiska – podmioty korzystające ze środowiska są obowiązane do uiszczania opłat z m.in. tytułu: wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, poboru wód powierzchniowych i podziemnych, odprowadzania ścieków, składowania odpadów.
- Podatek akcyzowy od energii i paliw – celem fiskalnym i ekologicznym tego podatku jest ograniczenie zużycia wysokoemisyjnych źródeł energii oraz promowanie efektywności energetycznej w procesach produkcyjnych.
- Opłata emisyjna – jej celem jest ograniczenie emisji spalin z transportu oraz wsparcie rozwoju ekologicznych źródeł napędu, takich jak samochody elektryczne i hybrydowe.
- Opłata produktowa i recyklingowa – przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach zobowiązani są do zapewnienia odzysku i recyklingu odpadów. W przypadku nieosiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu, przedsiębiorcy uiszczają opłatę produktową. Dodatkowo, wprowadzono opłatę recyklingową za torby foliowe, której celem jest ograniczenie stosowania jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych.
Od 2026 roku szczególne znaczenie dla wielu sektorów przemysłu, w tym zwłaszcza branż energochłonnych oraz firm importujących towary spoza UE – będzie miał CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli tzw. graniczny podatek węglowy. Mechanizm ten polega na obciążeniu importu wybranych towarów (m.in. stali, cementu, nawozów, aluminium, wodoru) kosztami emisji CO₂ zbliżonymi do tych, jakie ponoszą producenci z Unii Europejskiej w ramach EU ETS. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwa importujące produkty o wysokim śladzie węglowym będą musiały nabywać specjalne certyfikaty CBAM, co może znacząco podnieść koszt zakupu surowców lub półproduktów z krajów trzecich.
Warto zwrócić uwagę także na planowane uruchomienie nowego systemu ETS2, który obejmie emisje związane z paliwami wykorzystywanymi w budynkach oraz transporcie drogowym, w tym domach mieszkalnych. Choć pełne wejście w życie tego mechanizmu przewidywane jest po 2027 roku, już teraz wiadomo, że w dłuższej perspektywie wpłynie on na koszty energii, ogrzewania i logistyki, a więc pośrednio również na branżę produkcyjną. Cena uprawnień w ETS2 będzie przerzucana w cenach paliw i nośników energii, co oznacza, że przedsiębiorstwa, które wcześniej zainwestują w efektywność energetyczną i ograniczenie zużycia paliw kopalnych, mogą zyskać realną przewagę kosztową.
Co to jest podatek ekologiczny?
Podatek ekologiczny to instrument polityki środowiskowej i finansowej, który ma wpływać na zachowania obywateli i przedsiębiorców poprzez ekonomiczne bodźce. W praktyce oznacza: im bardziej działalność szkodzi środowisku – tym wyższe obciążenie podatkowe.
Możemy wyróżnić wiele podatków ekologicznych, wśród nich podatki ekologiczne takie jak: podatek akcyzowy od paliw i energii elektrycznej, opłatę emisyjną (od paliw płynnych), opłatę recyklingową (za torby foliowe), opłaty za korzystanie ze środowiska (np. za emisję ścieków). Zrównoważony rozwój łączy cele ekonomiczne z troską o środowisko naturalne oraz odpowiedzialnością społeczną przedsiębiorstw.
Jak zielony ład wpływa na branżę przemysłową?
Zielony ład znacząco wpływa na branżę przemysłową. Przede wszystkim zakłada konieczność głębokiej transformacji w branży przemysłowej – od sposobu produkcji, przez zużycie energii, po gospodarkę odpadami. Dla przemysłu oznacza to konieczność:
- ograniczenia emisji gazów cieplarnianych
- zmniejszenia zużycia energii
- zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii.
Wdrażanie zasad, które promuje gospodarka niskoemisyjna, jest jednym z kluczowych celów Europejskiego Zielonego Ładu. Celem zielonego ładu jest także m.in. redukcja emisji CO₂, rozwój odnawialnych źródeł energii, zrównoważony transport. W ramach Zielonego Ładu wprowadzane są liczne przepisy, które bezpośrednio dotyczą przemysłu, m.in. dyrektywa o raportowaniu zrównoważonego rozwoju (CSRD)
Warto podkreślić, że dyrektywa CSRD nie dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw przemysłowych. Obowiązek raportowania zrównoważonego rozwoju obejmuje wszystkie duże jednostki spełniające określone kryteria (m.in. z sektora usług, finansów, handlu), a następnie – w kolejnych latach – także wybrane mniejsze spółki notowane na rynkach regulowanych. Przemysł jest więc jedną z kluczowych branż objętych tymi regulacjami, ale z pewnością nie jedyną, co dodatkowo pokazuje, jak szeroko Zielony Ład wpływa na funkcjonowanie całej gospodarki.
Czy firmy muszą raportować emisję CO2?
Coraz więcej firm ma obowiązek raportowania emisji CO₂, czyli ilości dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych powstających w wyniku ich działalności. Dotyczy to zwłaszcza dużych podmiotów i branż energochłonnych, a w kolejnych latach obowiązek ten obejmie coraz szersze grono przedsiębiorstw. W Polsce nie funkcjonuje jeszcze odrębny podatek od emisji CO2, jednak obowiązują inne różne instrumenty finansowe, które pełnią podobną funkcję, czyli obciążają podmioty emitujące gazy cieplarniane. Największe polskie przedsiębiorstwa objęte są Europejskim Systemem Handlu Emisjami (EU ETS). Każde przedsiębiorstwo objęte systemem musi posiadać uprawnienia odpowiadające ilości wyemitowanego dwutlenku węgla, a ich niedobór wiąże się z koniecznością ich zakupu na rynku. W praktyce oznacza to, że im większa emisja CO₂, tym wyższe koszty ponosi firma.
W ramach systemu przedsiębiorstwa mają też obowiązek raportowania. Celem raportowania jest ujawnienie wpływu działalności przedsiębiorstwa na klimat i środowisko, a także motywowanie firm do ograniczania emisji i inwestowania w technologie niskoemisyjne. Firmy powinny szukać sposobów na redukcję śladu węglowego, aby uniknąć wysokich opłat i poprawić swoją konkurencyjność.
Jeżeli interesuje Cię temat podatki dla firm produkcyjnych 2026, warto zgłosić się po pomoc prawno-podatkową. Doradca podatkowy Warszawa przede wszystkim w indywidualny sposób, w zależności od charakteru działalności i jej skali, dokonuje analizy obowiązków podatkowych przedsiębiorstwa, identyfikuje ryzyka finansowe oraz wskazuje możliwe ulgi i preferencje związane z transformacją ekologiczną.
