Statut fundacji rodzinnej to dokument, który stanowi fundament prawny działania każdej fundacji rodzinnej. Jego poprawne przygotowanie to nie tylko wymóg formalny, ale również warunek skutecznego zarządzania majątkiem rodzinnym oraz realizacji celów fundatora. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest statut fundacji rodzinnej, jakie są obowiązkowe elementy statutu fundacji rodzinnej, jak wygląda jego przygotowanie krok po kroku oraz jakie przepisy regulują jego zawartość. Całość oparta jest na aktualnych przepisach, w tym na ustawie o fundacji rodzinnej obowiązującej w 2025 roku.
Czym jest statut fundacji rodzinnej?
Statut fundacji rodzinnej to dokument, który określa sposób jej funkcjonowania, cele, majątek oraz relacje między organami fundacji i beneficjentami. Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej, statut jest wymagany przy składaniu wniosku o jej wpisanie do Rejestru Fundacji Rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Jak napisać statut fundacji rodzinnej krok po kroku?
Przygotowanie statutu wymaga znajomości przepisów oraz uwzględnienia indywidualnych potrzeb fundatora i jego rodziny. Oto etapy tworzenia dokumentu:
- Określenie szczegółowego celu fundacji – np. ochrona majątku, sukcesja, wsparcie członków rodziny.
- Wskazanie beneficjentów fundacji rodzinnej – mogą to być osoby fizyczne, ale również organizacje.
- Ustalenie struktury organizacyjnej – określenie roli takich organów jak zarząd fundacji rodzinnej, rada nadzorcza fundacji rodzinnej, zgromadzenie beneficjentów fundacji.
- Opis majątku fundacji rodzinnej – jego źródeł, sposobów zarządzania i inwestowania.
- Sformułowanie zasad dziedziczenia i sukcesji – istotne z punktu widzenia przekazywania kontroli nad fundacją.
- Przygotowanie projektu statutu – warto opierać się na przepisach ustawy oraz dostępnych wzorach, jak również skonsultować go z kompetentnym prawnikiem.
- Wizyta u notariusza – sporządzenie aktów notarialnych statutu oraz aktu założycielskiego.
- Rejestracja fundacji rodzinnej – złożenie wniosku do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim wraz z niezbędnymi dokumentami.
Elementy statutu fundacji rodzinnej
Statut fundacji rodzinnej powinien zawierać, m. in.:
- nazwę i siedzibę fundacji,
- szczegółowy cel fundacji,
- beneficjentów lub sposób ich określenia,
- zakres przysługujący beneficjentom uprawnień,
- zasady prowadzenia listy beneficjentów,
- zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjentów,
- czas trwania fundacji, jeśli jest określony,
- wartość funduszu założycielskiego,
- zasady powoływania i odwoływania członków zarządu,
- zasady powoływania i odwoływania członków zgromadzenia beneficjentów,
- uprawnienia i obowiązki członków zarządu,
- uprawnienia i obowiązki członków zgromadzenia beneficjentów,
- zasady działania organów fundacji,
- zasady reprezentacji fundacji przez zarząd albo przez inne organy fundacji w przypadkach wskazanych w ustawie,
- podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu fundacji w organizacji,
- beneficjenci uprawnieni do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów (przynajmniej jeden beneficjent),
- zasady zmiany statutu fundacji,
- szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej,
- określenie przeznaczenia mienia po rozwiązaniu fundacji, w tym wskazanie beneficjentów uprawnionych do mienia po rozwiązaniu fundacji,
- wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji.
Fundacja rodzinna – wzór statutu
W Internecie można znaleźć liczne wzory statutu fundacji rodzinnej. Choć mogą być pomocne, należy traktować je jako punkt wyjścia – każdy statut powinien być dopasowany do indywidualnych potrzeb fundatora i jego rodziny.
Sprawdź również: Fundacja rodzinna wady i zalety
Zmiany w statucie fundacji rodzinnej – procedura
Zmiany w statucie fundacji rodzinnej są możliwe, a jej procedura powinna być określona w samym statucie. Zmiana może wymagać zgody określonych organów (np. zarządu lub rady nadzorczej) oraz jej zgłoszenia do Rejestru Fundacji Rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.
Minimalne wymogi formalne statutu
Minimalne wymogi, jakie musi spełniać statut fundacji rodzinnej, zostały określone w art.26 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej. Taki statut musi zawierać, co najmniej:
- nazwę i siedzibę fundacji,
- szczegółowy cel fundacji,
- beneficjenta lub sposób jego określenia i zakres przysługujący beneficjentowi uprawnień,
- zasady prowadzenia listy beneficjentów,
- zasady, w tym szczegółowy tryb, zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta,
- czas trwania fundacji, jeśli jest określony,
- wartość funduszu założycielskiego, Sprawdź: Ile kosztuje założenie fundacji rodzinnej?
- zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji, a także zasady reprezentowania fundacji przez zarząd albo przez inne organy fundacji w przypadkach wskazanych w ustawie,
- podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu fundacji w organizacji,
- beneficjenci uprawnieni do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów (przynajmniej jeden beneficjent),
- zasady zmiany statutu fundacji,
- określenie przeznaczenia mienia po rozwiązaniu fundacji, w tym wskazanie beneficjentów uprawnionych do mienia po rozwiązaniu fundacji.
Jeżeli statut fundacji rodzinnej nie będzie zawierał wskazanych powyżej elementów, to może to skutkować zwrotem wniosku o rejestrację takiej fundacji.
Statut fundacji rodzinnej a przepisy podatkowe
Z punktu widzenia prawa podatkowego, statut powinien zawierać jasne zapisy dotyczące wypłat dla beneficjentów.
Fundacja rodzinna jako osoba prawna jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, ale jest zwolniona od tego podatku. Nie jest to jednak zwolnienie obowiązujące bezwzględnie. Należy zwrócić uwagę, że jeśli fundacja rodzinna zdecyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej wykraczającej poza określone w ustawie cele, taka działalność będzie obciążona podatkiem dochodowym od osób prawnych w wysokości 25%.
W przypadku wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów lub fundatora, fundacja płaci podatek dochodowy od osób prawnych w wysokości 15% podstawy opodatkowania niezależnie od grupy podatkowej określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn.
Z kolei beneficjenci zwolnieni są od podatku dochodowego w zakresie kwoty pozyskanej z fundacji, jeśli ci zaliczają się w stosunku do fundatora do tzw. „zerowej” grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przypadku beneficjentów zaliczanych do I i II grupy podatkowej, stawka podatku dochodowego wynosi 10%, a w przypadku pozostałych beneficjentów – 15%.
Warto podkreślić, że wszystkie świadczenia wykonywane przez fundację na rzecz uprawnionych beneficjentów zwolnione są z podatku od spadków i darowizn.
Samo założenie fundacji rodzinnej oraz wniesienie do niej majątku nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Czynności te są także zwolnione z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Podsumowanie
Co musi zawierać statut fundacji rodzinnej? Najważniejsze jest zawarcie w nim wszystkich elementów określonych w ustawie oraz postanowień odpowiadających potrzebom konkretnej rodziny. Statut jest podstawą funkcjonowania fundacji i powinien być przygotowany z najwyższą starannością. Jego zmiana również musi odbywać się zgodnie z procedurą i być zgodna z przepisami prawa.
Dobrze skonstruowany statut fundacji rodzinnej zapewnia jej trwałość, przejrzystość działań i bezpieczeństwo majątkowe dla kolejnych pokoleń.
Przypisy:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326)
- Strona Ministerstwa Sprawiedliwości – fundacjarodzinna.ms.gov.pl
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. (Dz.U. 1992 Nr 21 poz. 86)
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1991 Nr 80 poz. 350)
